BMW R67 restauratie

Koplamp nieuw

Naast het ontbrekende luchtfilter was er ook geen koplamp in de onderdelenvoorraad. Gelukkig zijn die (zij het prijzig) nog wel te vinden.

Hier op de foto is de koplamp en alle inwendige onderdelen gemonteerd. Het contactslot, of eigenlijk een contactplaat met aansluitingen en vele losse delen, functioneert ook en de lampen voor vrijstand en laadcontrole zijn ook gemonteerd.

Tussen de koplamp en het balhoofd is nog net het originele typeplaatje van de motorfiets te zien en daaraan is z’n leeftijd goed af te lezen.

Achterwiel

Ook het achterwiel, de achtervering en de aandrijving zijn nu gemonteerd. Uiteindelijk begint het een complete motorfiets te worden en zal hij binnenkort voor het eerst op eigen wielen staan. Dan is het proefrijden om te zien of alles klopt.

Een lastig probleem is nog dat er in de hele onderdelenvoorraad geen luchtfilter aanwezig was. En het blijkt nog niet zo eenvoudig te zijn om er één te vinden. Suggesties zijn welkom!

Op de BMW R67 duo

Op speciaal verzoek is een duozadel op de bagagedrager van de BMW R67 gemonteerd. 

Dit zadel zit met drie boutjes vastgeschroefd en is dus makkelijk te verwijderen als het niet gebruikt wordt. Het is precies gelijk aan het zadel dat er voor zit en dat zorgt voor een mooi geheel.

Meerijden op zo’n duozadel is een belevenis. Degene die erop zit kijkt namelijk over de berijder heen. Gelukkig zit er een stevige beugel op om je aan vast te houden!

Splinternieuw

In de onderdelen waren een paar kilometertellers in onderdelen aanwezig. Maar geen van die tellers was zonder verregaand ingrijpen te gebruiken.  

Dan is het economischer om een compleet nieuwe te kopen. Gelukkig zijn ook die nog te krijgen.

Dit is een originele kilometerteller door BMW voor dit type motor geleverd.

Motorblok krijgt vorm

Het BMW-boxerblok is heel karakteristiek en door de jaren heen in grote lijnen gelijk gebleven. 

Hier zien we de cilinder, de kop en carburateur gemonteerd. Alles weer schoon, fris en waar nodig vernieuwd.

Er is nauwelijks verschil met hoe de motorfiets in 1951 uit de fabriek rolde.

Opbouw kan beginnen!

Even een overzicht van wat we nu allemaal hebben. Zo langzamerhand begint het plaatje redelijk compleet te worden. 

De vernieuwde velgen zijn voorzien van nieuwe binnen- en buitenbanden. De uitlaten liggen ingepakt in de montagekast en veel van de overige onderdelen liggen er omheen uitgestald.

De handen jeuken om er aan te beginnen en het af te maken!

Cardan afstellen 3

Tenslotte meten we de axiale speling van de meenemer. Deze speling wordt bepaald door met een micrometer de axiale beweging te meten. 

Is die te groot dan komt er weer te veel speling tussen de tanden van pignon en kroonwiel.

Uiteindelijk wordt aan de hand van kleurpasta bekeken of de aangrijping van de tandwielen goed is. Daarna wordt de cardan definitief geassembleerd.

Cardan afstellen 2

Vervolgens moet de speling tussen de tanden van pignon en kroonwiel bepaald worden. 

Te veel speling herken je tijdens het rijden door het horten en stoten bij gas open en gas dicht.

Is die speling volgens BMW specificaties te groot dan passen we de bronzen afstandsring aan die de afstand van het kroonwiel tot de pignon bepaalt.

Cardan afstellen 1

Als het cardan open gaat voor de grote schoonmaak is het meteen tijd om te zien of er sprake is van slijtage. We kunnen dan ook zien hoe het met de afstelling van pignon en kroonwiel is.

Hier op de foto met de handschoenen is te zien dat we met een schuifmaat en hulp van BMW speciaal gereedschap de afstelling van de pignon meten.

Motorblok opbouw

In de tussentijd wordt er hard aan het motorblok gewerkt. Alles is weer schoon en netjes. Vergelijk dat eens met deze smeerboel.

Alle tandwielen van de distributie waren nog in prima staat. De lagers zijn allemaal wel vervangen, net als de pakkingen.

BMW R67 carter zwart

Dan is het zo ver dat de gepoedercoate delen weer terug zijn. Zelfs oude onderdelen komen weer prachtig zwart en goed beschermd tegen beschadigingen terug. 

Uitpakken van alle onderdelen is altijd weer een feest.

Dit markeert ook het moment dat er serieus met de opbouw van de motorfiets kan worden begonnen.

Versnellingsbak 

Voor het opbouwen van BMW versnellingsbakken hebben we een speciale montageplaat gemaakt. De assemblage gaat daardoor een stuk gemakkelijker. 

Hier zit hij met de gestraalde BMW R67 versnellingsbak in de bankschroef. Nu kan veel beter het binnenwerk gemonteerd worden en is goed te controleren of alles functioneert.

Lijkt weer nieuw

Het lijkt allemaal weer nieuw maar schijn bedriegt. De remvoeringen waren al even gebruikt en na goed schoonmaken en licht stralen van het remoppervlak zijn ze weer prima te gebruiken.

Op de andere foto de oude ontstekingsspoel na een opknapbeurt. De ontstekingsvervroeger is weer netjes gemaakt en in het plastic een nieuw dynamo-anker en een opgewaardeerde ontstekingsmagneet.

Nog meer nieuw

Omdat na inventarisatie van de aanwezige onderdelen er flink wat bleek te missen is veel nieuw materiaal besteld.

Op de foto’s een compleet nieuwe set uitlaten en een contactslot in onderdelen voor montage in de koplamp.

BMW R67 New old stock

De zuigers op deze foto’s waren al in de onderdelenvoorraad aanwezig. Het zijn originele Mahle zuigers in de originele maat. Ook waren er twee nieuwe cilinders bij. 

Door de jarenlange opslag van de nieuwe zuigers waren ze behoorlijk geoxideerd.

Schoonmaken levert weer prima bruikbare zuigers op.

Nieuwe onderdelen

Zoals altijd ook hier weer de gebruikelijke berg nieuwe onderdelen.

Gelukkig is voor deze BMW’s nog heel veel te krijgen. Veel onderdelen worden weer nieuw geproduceerd en zijn via de BMW Classic parts site of alternatieve kanalen te krijgen.

Versnellingsbak 3

De tandwielen van de versnellingsbak zijn nog in tip-top conditie. Die kunnen nog gewoon gebruikt worden. Enige slijtage was de spline-vertanding op de uitgaande as naar de koppeling. Die tanden waren flink versleten waardoor de as gewisseld moest worden.

De veren op de andere foto zijn voor de bediening van het schakelpedaal.

Versnellingsbak 2

Op de foto de binnenzijde van de versnellingsbak met de focus op de kickstarteras die uit het huis genomen wordt.

De andere foto laat vanaf de koppelingszijde het lagerdeksel van de uitgaande as zien.

Het ziet er in de versnellingsbak allemaal nog heel goed uit.

Versnellingsbak 1

De keuze voor welke van de twee BMW R67 versnellingsbakken we zouden gebruiken lag voor de hand.

Eén versnellingsbakhuis was onherstelbaar beschadigd dus was automatisch de resterende aan de beurt.

Hier gaat het eerste dekseltje er van af. Zichtbaar zijn de schakelvorken en de tandwielen.

Chroom weer terug

Nog een mijlpaal. Altijd als het chroom klaar is geeft dat altijd weer een goed gevoel. Roestige hendels, flenzen, aanzuigbuizen en stuur zijn weer hoogglans verchroomd. 

Na de foto wordt alles weer ingepakt zodat de kans op beschadiging zo klein mogelijk is. 

Intussen gaan we door met de demontage van de versnellingsbak.

Eerste pareltjes

De velg van een paar foto’s terug staat hier weer te pronken met nieuwe rvs-spaken. Onherkenbaar. 

Na het stralen en hoogglans zwart poedercoaten van de velgen zijn de kenmerkende zilvergrijze banden over de spaakgaten aangebracht. Helemaal correct voor dit type motor van dit bouwjaar en precies zoals dat vroeger ook gebeurde. 

De halve naven zijn ook gepoedercoat en de lagers zijn vernieuwd. Nu nog nieuwe banden erom en dan zijn ze klaar voor montage.

Verademing

Hier is alles gestraald en weer schoon. Het natstralen geeft een mooie halfglans op de aluminium delen. Ze zijn nu ook goed schoon te houden omdat het vuil moeilijk in het oppervlak trekt. 

De kenners onder u hebben direct gezien dat er drie cilinderkoppen liggen terwijl de boxermotor er maar twee heeft. Bij de berg onderdelen waar we mee begonnen was niet direct duidelijk wat de beste koppen waren. Daar moest meer duidelijkheid over komen na het stralen en dat is gelukt.

BMW R67 carter lek

Na het schoonmaken en stralen van het carterhuis bleek er een een gat te zitten in een oliekanaal. Dit kanaal zorgt ervoor dat olie naar de linker cilinder gepompt wordt. Als daar lekkage is komt er te weinig olie in de cilinder om de zuiger te smeren. Geen smering is vastlopen en dat willen we niet. 

Op de foto kijken we vanaf de voorkant het carter in richting de onderkant. Normaal zit op deze plek de krukas. Rechts is nog net het gat te zien waar de linker cilinder in komt te zitten. Vanaf dat gat loopt de dicht gelaste buis schuin naar beneden naar de hoofdolieleiding die naar de voorkant van het blok loopt.

De las is flink afgeslepen om zo min mogelijk op te vallen.

Flens vlakken

Hier is het resultaat te zien van het vlakken van één van de flenzen. De carburateur sluit weer vlak aan op de ondergrond. De pakking die er tussen komt wordt nu weer gelijkmatig aangedrukt. 

Het glimmende vlak is de de gevlakte flens en de matte vlak is van de flens die nog gedaan moet worden.

Doorkijk flens

Dit is de aansluiting van de carburateur op de cilinderkop. Deze verbinding moet goed afdichten want anders wordt er valse lucht aangezogen en zal de motor niet goed lopen.

In het verleden zijn deze carburateurs te vast aangedraaid en daardoor zijn de flenzen verbogen. Ze moeten gevlakt worden.

Dynamo revisie

De dynamo is er al even slecht aan toe als de overige delen van dit blok. Maar het is vooral vervuiling dat we hier zien. Linksboven op de foto zijn de veldspoelen van de dynamo. Na schoonmaken bleken ze nog in goede staat. Dat kon niet gezegd worden van het anker van de dynamo. Tijdens nameten bleek dat de isolatie was doorgeslagen zodat het anker opnieuw gewikkeld moest worden. Ook dit probleem is typisch voor de BMW’s van deze leeftijd. 

De mechanische spanningsregelaar zal door een elektronische worden vervangen.

Oliekanaal schoon

Het onderdeel hier op de foto lijkt voor demontage op het eerste gezicht uit één deel te bestaan. Maar als alles schoon is blijkt de aluminium houder een stalen binnenkern te hebben. Hierin zit het voorste krukaslager.

Tussen de stalen kern en het aluminium zit een oliekanaal. Ook hierin verzamelt zich het vuil in de olie. Dat is deels te zien aan de donkere band op de stalen binnenkern.

Bij een volledige motorblok revisie moet ook dit kanaal goed schoongemaakt worden.

Krukas met inhoud

Op de foto hieronder zagen we al de enorme verontreiniging van de olieslingerplaten aan de krukas. Op de foto bij deze tekst zijn de slingerplaten schoongemaakt en klaar voor gebruik.

Deze foto geeft een aardige indruk van alle rotzooi die er in de loop van de jaren in is komen vast te zitten. 

Overigens zijn er weer nieuw geproduceerde slingerplaten te koop. Het is dan ook een veel economischer keuze om een set nieuwe te kopen dan de oude schoon te maken. De vervuiling is meestal zo vast komen te zitten waardoor het veel tijd kost om ze schoon te maken. 

Ook bij de overige BMW’s die hier gerestaureerd zijn vormen de slingerplaten een aandachtspunt. Bijvoorbeeld bij de BMW R67/3 die we gerestaureerd hebben konden we zien dat er in elke slingerplaat zo’n dertig gram vuil was verzameld.

Die slingerplaten zijn hier te zien.

Bagger in de krukas

We kijken op deze foto naar een van de twee  olieslingerplaten die aan weerszijde van de krukas zijn gemonteerd. Deze zit aan de voorkant. Zoals al eerder is beschreven, hebben de olieslingerplaten een tweeledige functie: ze halen de vaste verontreinigingen uit de olie en zorgen voor de olietoevoer naar de big-end lagers.

Lees hier meer over de olieslingerplaten.

Deze slingerplaat zit helemaal vol met vuil. Tot aan de rand van de gleuf is de smurrie opgestapeld.

BMW R67 smeerboel

Het motorblok ziet er van binnen uit alsof het jarenlang in een kolenmijn heeft gelegen. Het is overal zwart van de opgedroogde olietroep. De lagers zijn nauwelijks te draaien en volkomen onbruikbaar. Daar komen allemaal nieuwe voor in de plaats. 

De nokkenas die bovenop het motorblok ligt is er ook al niet zo goed aan toe. Maar na een grondige schoonmaak en licht glasparelstralen ziet hij er weer bruikbaar uit. De loopvlakken van de nokken zijn inmiddels glad gepolijst.

Bruikbaar voor een tweede leven.

BMW R67 poedercoaten

De roestige bende op de foto gaat naar de poedercoater. Dat komt straks allemaal weer prachtig terug. 

Alle gaten en passingen zijn afgedekt zodat ze niet vol komen te zitten met de keiharde coating. De schroefdraad van de balhoofdpen in het midden op de foto wordt door de poedercoater afgedekt.

Daarvoor heeft hij speciale hitte bestendige tape die tijdens het bakken van de coating niet smelt.

Claxon uit elkaar

De Bosch claxon heeft ook aandacht nodig. De dikke roest voorspelt dan weinig goeds voor wat betreft de conditie van de toeter. 

Toch blijkt dat als hij eenmaal opengemaakt is het binnenwerk er nog verrassend goed uitziet.

De claxon wordt zwart gespoten en de pakkingen tussen de trilplaat en de behuizing worden nagemaakt en vervangen.

Kies de beste

Uit de berg onderdelen hebben we ook de beste velgen gekozen. Eigenlijk waren ze allemaal in buitengewoon treurige staat maar er moest gekozen worden. 

Op de foto één van de velgen. Ze zijn gestraald en hoogglans zwart gepoedercoat. Nu zijn ze weer prachtig zoals op een paar foto’s hierboven te zien is.

Rammelende standaard

Ook een vast pijnpunt bij BMW frames uit de 50-er jaren zijn de scharnierpunten van de standaard. Dat hebben we ook gezien bij andere BMW’s die hier gerestaureerd zijn. 

In dit geval zijn de gaten van het scharnier flink uitgesleten. Er zit niets anders op dan de steunpunten dicht te lassen en opnieuw te boren of ze te vervangen. 

Ook de standaard zelf moet even aangepast worden.

Onderdelen sorteren

Als je bakken vol met onderdelen krijgt, en soepblikken vol bouten en moeren, dan is er wel wat uit te zoeken.

Hier een overzicht van onderdelen die uitgezocht zijn en verder bewerkt moeten worden. Uiteindelijk blijkt er nog heel veel te zijn in verschillende staat van slijtage. Maar er moet ook nog flink wat bij besteld worden. 

Gelukkig is er voor BMW klassiekers nog heel veel te krijgen. Veel onderdelen worden weer gewoon geproduceerd.

Schokbreker vast

De BMW R67 heeft plunjervering net als de BMW R67/3 en BMW R51/3 die hier al eerder gerestaureerd zijn. Bij plunjervering zit de achteras direct aan de schokbrekers vast.

De schokbrekers zijn elk via een eigen as aan het frame gemonteerd. Langs deze as schuift aan de linkerkant van de motor onder veerdruk en demping een aluminium deel op en neer. Rechts is dat een combinatie van schokbreker en cardan. Op de foto staat het frame op z’n kop.

In dit geval zit één van de assen zo vast dat hij niet uit het frame wilde. Er zat niets anders op dan het hele frame onder de hydraulische pers te leggen en de as uit te persen.

BMW R67 gatenkaas

De spatborden zijn terug van het straalbedrijf. Ze hebben even gelegen en dat resulteert direct in lichte oppervlakte roest. Eigenlijk moeten de kale delen direct in de primer gespoten worden om dit soort roestvorming te voorkomen. 

Het resultaat van het stralen is niet best vandaar dat ze even zijn blijven liggen. Dit is het voorspatbord waar letterlijk de gaten in zijn gevallen. 

Het zijn bekende probleemplekken op de BMW-spatborden. Door water en vuil ophoping zijn het bijna altijd dezelfde plekken die doorroesten. Nu afwegen of er nieuwe moeten komen of dat we gaan repareren door er stukken in te lassen.

Verzamelen

Eerst maar eens kijken wat voor vlees we in de kuip hebben. Uit de berg onderdelen hebben we de beste spullen gekozen. 

Op de foto de spatborden. Zo op het eerste gezicht zien ze er nog redelijk uit. De originele verf en de biezen zitten er nog op maar hier en daar is wel wat roest te zien. 

Op naar het straalbedrijf om alles tot op het kale staal schoon te stralen.

2x BMW R67 + de rest

Het project waar we mee starten is een aantal motoren uit een erfenis. De foto laat de inhoud van een aanhanger zien waarin alles is verzameld. De complete motorfiets is een originele BMW R51/3 die in deze staat direct is doorverkocht ter gedeeltelijke financiering van de restauratie van de BMW R67.

De twee R67’s in onderdelen zijn beide ooit nieuw in Nederland verkocht. Beide hebben een origineel NL-kenteken en beide machines hebben “matching numbers” wat betekent dat frame en motorblok hetzelfde nummer hebben. Dat maakt ze nog waardevoller.

Na de restauratie blijft een matching frame en motorblok samen met veel losse onderdelen over voor de verkoop. Liefhebbers?