Vespa 150 GL – Zweedse schuurvondst

Uit de showroom

De Vespa 150 GL is inmiddels vertrokken naar zijn eigenaar. En dat is altijd een dubbel gevoel. Leuk voor de eigenaar en jammer voor Classic Bike Garage die daarmee een showmodel moet afstaan. De Vespa 150 GL was vanaf het begin een ‘eyecatcher’ die door iedereen vertroetelend werd bekeken.

Het verhaal van de restauratie van de Vespa is hieronder te lezen. Rechts de laatste foto voor vertrek en om de restauratie vanaf het begin te bekijken is een druk op de knop hieronder voldoende.
 
Blijf op de hoogte van komende restauraties en schrijf u in voor de nieuwsbrief .

Naar de start van de restauratie

Vernuftig motorblok

Het was voor het eerst dat Classic Bike Garage een Vespa 150 GL restaureerde. Dat vraagt altijd meer inspanning dan wanneer een motortype hier veel vaker voorkomt. Maar dat is nu net waarom het zo leuk is om niet in één merk alleen gespecialiseerd te zijn. Elke keer is het weer een interessant avontuur om de techniek van de motor en de visie van de ontwerper te verkennen.

Neem bijvoorbeeld het motorblok van deze Vespa. Een buitengewoon vernuftige combinatie van motorblok, versnellingsbak en wielophanging.  En door de simpele techniek die goed is opgeborgen onder een motorkap is hij goed beschermd tegen de elementen. 

Dit motorblok zorgt samen met de carrosserie  voor de prachtige lijnen van deze scooter. Italian Design!

Showmodel

Daar staat hij dan. Of zoals velen vertederend zeggen: “Daar staat ZIJ dan.” Hoe dan ook, het is een plaatje. En inderdaad de Vespa staat in de woonkamer. Waarom zou je zoiets in de schuur of garage verstoppen. als je de ruimte hebt is het natuurlijk een feest om er elke dag even een blik op te werpen. 

Misschien ook een goed idee om op deze manier de winterstalling van de klassieker te regelen. En nee, het hoeft helemaal niet naar benzine te stinken. Als de benzinekraan goed werkt, en de carburateur is nog even leeg gemaakt door de motor met gesloten kraan te laten draaien, ruik je niets. 

Hier heeft de Vespa 150 GL in ieder geval een tijdje in de woonkamer gestaan in afwachting van het moment dat de eigenaar ‘me kwam ophalen. 

Hieronder een diashow van Oud en Nieuw, gecombineerd met aanvullende foto’s.

Voetstrips op de vloer

Klassieker kan bijna niet. De banden met witte zijvlakken, de prachtige azzurro kleur en de anti-slip strips op de vloer. 

Deze Vespa 150 GL is weer helemaal zoals de ontwerper  Enrico Piaggio het heeft bedoeld. 

De liefde voor de Vespa’s zit diep bij de Italianen. Al deze accessoires, onderdelen en meer  zijn nog gewoon te krijgen voor deze scooters. 

Maar deze voetstrips zijn niet alleen mooi. Ze beschermen de verf op de voetplaat en zorgen voor goede grip bij nattigheid. Maar hoogst onwaarschijnlijk natuurlijk dat deze Vespa dat veel zal meemaken.

Prachtig achterlicht

Eén van de vele nieuwe onderdelen die op deze Vespa 150 GL zijn aangebracht is het achterlicht. Bij de aanschaf van dit soort zaken is het altijd de afweging van restaureren of nieuw kopen.

Restaureren kan altijd, maar als niet alle per sé origineel moet blijven , is nieuw kopen vaak voordeliger. Bijvoorbeeld alleen het verchromen van zo’n kapje is al duurder dan een nieuw.

Geweldig eigenlijk dat al deze onderdelen nog gewoon (na)gemaakt worden. Er zijn gespecialiseerde bedrijven die alles wat er er voor klassieke Vespa’s gemaakt wordt verhandelen. Veel onderdelen komen nog steeds uit ItalIë.

Motorblok weer terug

Altijd weer een mooi moment als het motorblok en het frame, en in dit geval de carrosserie, met elkaar samengevoegd worden. 

Op de uitstekende as in het midden komt nog het vliegwiel en de ontsteking. Aan de buitenkant van het vliegwiel komt dan nog de ventilator voor de geforceerde luchtkoeling.  Die zuigt de koellucht van de zijkant aan en stuwt die dan door het slakkenhuis naar de cilinder en de cilinderkop. Om die twee komt nog een stalen mantel om de lucht optimaal te geleiden.

Nu kan de afwerking van de motor met uitlaat, kabels, carburateur en ontsteking gaan beginnen.

Motorblok montageklaar

Het motorblok en de versnellingsbak zijn weer samengebouwd. Op de foto is mooi de nieuwe cilinder en cilinderkop te zien.

Op de rechterfoto ligt het motorblok in de positie zoals het in de Vespa wordt ingebouwd. De lange arm linksonder is het scharnierpunt aan de carrosserie, en het gat helemaal rechts is de bevestiging voor de schokbreker

Met de moer er tussen wordt de remtrommel vastgezet.

Motorblok sluiten

Het is tijd om het motorblok weer op te bouwen. Op de foto’s is te zien dat alles weer mooi schoon is en rechts is duidelijk de nieuwe krukas en lagers te zien.

De versnellingbaktandwielen zijn weer schoon en alle lagers zijn vernieuwd. Een nieuwe pakking tussen de carterhelften zorgt voor een oliedichte samenbouw.

“White wall” banden

Op de foto’s van de Vespa 150 GL bij binnenkomst is te zien dat er gewone zwarte banden op gemonteerd waren. Maar om deze scooter een klassieke uitstraling te geven is gekozen voor white wall banden. in combinatie met de Azuro kleur van de lak is dat een prachtig geheel. 

Hier is ook goed zichtbaar dat de deelbare velgen strak in de zilvergrijze poedercoating zitten. De remtrommel lijkt dezelfde kleur, maar dit is het effect van natstralen van aluminium. Een mooie gladde afwerking die de oorspronkelijke aluminiumkleur mooi naar voren brengt. 

Niet standaard zijn de roestvast stalen naafdoppen. Vanuit de fabriek zat hier niets en keek je zo tegen de naafmoer aan. De dop geeft een mooie afwerking.

Spuitwerk is klaar

De kleur van de Vespa 150 GL komt haarfijn overeen met de oude kleur die de fabriek ooit aanbracht. Zoals op de eerdere foto’s te zien is kan de originele kleur van de Vespa niet direct herkend worden. ook is er nergens een kleurcode terug te vinden.

Speciaal voor dit soort gevallen is er een soort kleurenscanner die op een onbeschadigd stuk lak een kleurbepaling doet. Onder het motordeksel bleek nog originele verf te zitten die door de bescherming van de zij bult nooit zonlicht had gehad en ook niet aan de elementen was blootgesteld. 

uiteindelijk gaf dit een goede meting van de kleur en kon er een recept voor de verf gevonden worden. 

De lak die gebruikt is heeft geen extra blanke lak toplaag. Net als in de fabriek werd de Vespa in één laags metallic lak gespoten zonder overdadige glanslaag. Heel authentiek.

In de grondverf

Nou, verf is het eigenlijk niet. alle metalen delen zijn eerst kaal gestraald en daarna van een epoxy primer voorzien. Dat is op een manier gebeurd die lijkt op het aanbrengen van poedercoating. Deze zeer sterke grondlaag hecht zich uitstekend aan het gestraalde oppervlak en geeft een perfecte bescherming. Maar het is ook een goede ondergrond voor de afwerking.

Door de dikte van de laag kan er prima geschuurd worden om een vlakke ondergrond te krijgen. 

Met de bescherming tegen roest is het dus wel in orde.

Vespa 150 GL historie

Zo in onderdelen en met de treurige resultaten van de evaluatie van de demontage geeft eigenlijk niemand een cent voor de Vespa. Maar dat gaat veranderen. Straks als alles weer op z’n plek zit is de Vespa 150 GL weer net zo betrouwbaar als op de advertentie hiernaast wordt beloofd. 

Nu we toch moeten wachten op onderdelen is het interessant om de achtergrond van Vespa eens te belichten. op de Vespafans website is een boeiend verhaal te lezen over de historie van Vespa die teruggaat tot 1884 toen de 20-jarige Rinaldo Piaggio in zaken gaat. Hij woont in Genua en dan ligt het al gauw voor de hand om iets in de scheepvaart te gaan doen. 

Hij bleek talent voor zaken te hebben en al snel richtte hij de blik op andere markten. Met zijn obsessie voor vervoer en transport startte hij in 1908 een fabriek voor de productie van treinwagons en kleine vrachtauto’s. In 1915 gevolgd door een fabriek voor vliegtuigen. Hij is ook de uitvinder van de drukcabine die vliegen op grote hoogte mogelijk maakt. 

In 1938 overleed hij en zijn vliegtuigfabrieken werden daarna door zijn zoons geleid. In de Tweede Wereldoorlog hebben de geallieerden de fabrieken in puin gebombardeerd.

Na de oorlog zag Enrico Piaggio de noodzaak van goedkoop vervoer en op 23 april 1946 patenteerde hij het concept van de scooter. De gevolgen daarvan zijn inmiddels bekend. 

De naam Vespa komt van ‘wesp’. Toen Enrico Piaggio voor het eerst het scooter ontwerp zag riep hij uit; “Sembra una vespa!”, wat zoveel wil zeggen als: ‘het lijkt wel een wesp’. En zie daar, een merknaam is geboren.

Meer over de geschiedenis van Piaggio en Vespa is hier te lezen

Aluminiumdelen stralen

Zoals gebruikelijk worden alle aluminium delen schoon gestraald. Op de foto rechts zijn van links naar rechts de carburateurbak, achterremtrommel, voornaaf, en voorremtrommel.

Op de onderste rij de koppelingsdeksel, de carterhelften die tevens ook motorophanging en wielbevestiging zijn. En helemaal rechts de ventilatorschijf die de geforceerde motorkoeling verzorgt. 

Als alle delen nat gestraald zijn hebben ze een mooie half matte finish die door deze behandeling ook lang mooi blijven. 

Het monteren van de motor kan beginnen!

Koppelingsplaat defect

Nu het carter open is en alle assen zijn er uit is de koppeling aan de beurt om gedemonteerd te worden. 

De koppeling heeft natte platen wat zoveel wil zeggen dat het apparaat in de olie van de versnellingsbak draait. Dat is op de foto goed te zien want zowel de voeringplaten links en de metalen platen rechts glimmen van de olie. 

Ook goed te zien is de beschadiging van de voeringplaat. Er is een stuk van het frictiemateriaal afgebroken en dat ligt op de metalen plaat rechts. Waarschijnlijk is de koppeling veel te heet geweest maar in ieder geval moeten de voeringplaten vervangen worden.  

Noodzakelijk speciaal gereedschap

In de meeste gevallen kunnen we hier in de werkplaats prima uit de voeten met de standaard set gereedschap. Soms is met een kleine modificatie een standaard stuk gereedschap aan te passen voor speciaal gebruik, maar vaak ontkom je er niet aan om speciaal voor het merk gemaakt gereedschap te kopen. al is het alleen maar om beschadiging bij demontage te voorkomen. 

Vanuit die gedachte is het curieuze voorwerp hier rechts afgebeeld aangeschaft. Hiermee kan op de enige goede manier de aandrijvende as met lager uit het versnellingsbakcarter gehaald worden. En uiteraard ook weer op de juiste wijze gemonteerd worden. Noodzaak dus.

Carter geopend

De cilinder blokkeert het openen van het carter. Nu de cilinder er af is kan het carter open. Met de rode pakking die het carter afdicht nog op z’n plek is mooi te zien waar de scheiding loopt.

Links met het grote tandwiel is de versnellingsbak die met de uitgaande as waarop het wiel zit naar beneden ligt. Helemaal onderaan de kickstarter en in het midden de hulpas waarop aan de onderkant de koppeling zit. 

helemaal rechts de krukas en door de verkleuring is te zien dat deze het zwaar heeft gehad. Zo zwaar dat alle lagers volkomen versleten zijn of vastzitten. Normaliter moet zo’n krukas dan gereviseerd worden maar door het grote aanbod van nieuwe krukassen zijn die uiterst betaalbaar. 

Het is dan ook economisch om gewoon een nieuwe te monteren.

Zuiger muurvast

Als dan eindelijk het motorblok open gaat komt er een eind aan alle speculaties. Hier een foto van de cilinder met zuiger na het demonteren van de cilinderkop. 

Normaal zie je dan een glimmende cilinderwand en een zuiger die licht verkleurd is. Ook anders is dat hier de zuiger muurvast zit. Er is geen beweging in te krijgen ook niet als er een nacht in kruipolie is geweekt. 

Uiteindelijk heeft de zuiger zich na brute kracht gewonnen gegeven. Alle moeite om hem te redden bleek tevergeefs geweest. Door beschadigingen en slijtage moest er toch een ander komen. uiteindelijk is zowel de cilinder als de zuiger vervangen. Dat bleek de meest economische optie.

Zweedse bagger

Als motorblok, versnellingsbak en wielophanging onder de Vespa 150 GL vandaan is blijkt er een dikke koek van hard geworden Zweedse bagger aan het blokje te kleven.

Nu zijn we hier wel wat gewend maar alle kieren en gaten waren hier zo massief dicht gesmeerd met een taaie laag, dat er flink wat tijd in is gaan zitten om alles schoon te krijgen. 

Frisse carburateur

Onder het luchtfilter lacht de carburateur ons toe. Het ziet er naar uit dat hij ongestoord zijn werk heeft kunnen doen en dus ongeschonden uit de strijd is gekomen. 

Natuurlijk gaat hij ook uit elkaar en komen er na schoonmaak nieuwe pakkingen en wat er verder nodig is. 

Ook hier weer Italiaans vernuft. Het is een valstroomcarburateur wat zoveel zegt al dat de lucht er van boven naar beneden doorheen gezogen wordt. De vlotter zit aan de zijkant gemonteerd en gas geven gaat met een platte schuif. Meestal zie je bij motor carburateurs een ronde gasschuif.

Blok in winterslaap

Zo zou je het wel kunnen noemen. Er is al tijden geen leven meer in het motorblok geweest en van de voorgeschiedenis is niet meer bekend dan dat de Vespa uit Zweden komt. 

Het zou dus best eens mee kunnen vallen met dit luchtgekoelde 150cc tweetakt motortje. 

Eigenlijk is het concept van Vespa heel simpel: maak van motor, versnellingsbak en achterwielophanging één geheel en schroef het meer een dikke scharnierende as aan de carrosserie. 

Nadeel is wel dat hierdoor het onafgeveerde gewicht erg hoog is en daarmee de wegligging niet ten goede komt.

Wielnaaf

Door de complexe voorwielophanging is de vooras van de Vespa 150 GL op een bijzondere manier gelagerd en dat vraagt de nodige aandacht bij het verwijderen van de lagers. 

Door de eenzijdige ophanging van de wielen is deze te vergelijken met die van een auto. Dat betekent dat de remtrommels met een centrale moer op de as zitten. 

De voorremtrommel hier rechts op de foto zit op een conische as gecentreerd en met de ring en kroonmoer vastgezet. Een splitpen zorgt er voor dat de moer niet los kan draaien. 

Alles in beeld

Omdat het hier niet om alledaagse constructies gaat wordt alles gefotografeerd. Deze methode heeft zich in het verleden meerdere keren bewezen.

Links de lichtschakelaar op het stuur. Natuurlijk is alles op het elektrische schema terug te vinden maar zo is het wel zo makkelijk. 

Rechts de voetremkabel van het achterwiel met de remlichtschakelaar. 

Vooras demontage

De vooras blijkt ook al ingenieus. In een complex aluminium gietstuk zit de lagering voor het voorwiel weggewerkt samen met het scharnierpunt voor de vering en het montagepunt voor de schokbreker. Ook zit er de aandrijving voor de kilometerteller in en functioneert het gietstuk als montage plaat voor de remschoenen.

Hier is niet voor de makkelijke weg gekozen.

De montage zal straks de nodige aandacht vragen.

Ingenieus Italiaans

Bij de demontage van een restauratieproject zien we vaak de meest ingenieuze constructies. De Vespa 150 GL is hierop geen uitzondering.

De Italiaanse constructeurs hebben veel moeite gedaan het uiterlijk van de Vespa zo strak mogelijk te houden. Daarbij hoort het wegwerken van alle kabels en elektra draden.

Dat daarvoor kunst en vliegwerk nodig was blijkt wel uit de foto. We zien hier het stuur van de stuurpen losgemaakt en dan blijkt dat de koppelings-, rem-, gas- en versnellingskabels allemaal door die nauwe ruimte moeten. Daar komt nog de kilometertellerkabel bij inclusief de elektra draadboom. Knap bedacht, lastig te demonteren en niet te vergeten weer te monteren!

Klaar voor de spuiterij

Het lijkt vaak zo simpel; even de boel uit elkaar en de zaak kan gespoten worden. Dan weer snel de hele handel in elkaar en klaar is Kees. Zo werkt het alleen op Discovery Channel. 

Hier gaat alles diverse keren door de vingers en ook voordat het naar de spuiterij gaat. Alle deukjes worden er zoveel mogelijk uitgehaald om de spuiterij zo min mogelijk te belasten. nieuwe stukken zijn ingelast en waar nodig zijn lelijke fabriekslassen bijgeslepen. 

Dan alles schoonmaken en kan de straler alle plaatwerk kaal maken. Als er dan nog onvoorziene zaken aan het licht komen kunnen die nog verholpen worden.

Bodem doorgeroest

Zo vlak achter het voorwiel van de bodem alle water, steentjes, vuil en strooizout op. Geen wonder dat zo’n bodem dan doorroest. Al helemaal geen verrassing als blijkt dat ook de verstevigingsbalkjes vol met water kunnen komen te staan en van binnenuit een handje meehelpen.

Maar gelukkig wordt voor dit type scooter een complete vervangingsbodem gemaakt. Puntlassen uitboren en doorslijpen waar nog voldoende materiaal zit en de nieuwe bodem kan er in.

Op de foto boven is goed te zien dat de nieuwe bodem er in zit.

Schuurvondst

De Vespa 150 GL in dit restauratieverslag heeft z’n leven gesleten in Zweden. Zoals op de foto’s is te zien is dat een zwaar leven geweest. De bodem is op meerdere plaatsen doorgeroest en de vele deuken verraden een weinig zachtzinnige behandeling.

Maar toch is het een scooter met potentie. Hij is compleet, de complete geschiedenis is bekend, en van dit type zijn er niet zo heel veel gemaakt. 

En de belangrijkste reden is misschien wel dat het een familiestuk betreft. Meer dan genoeg aanleiding om hem grondig te restaureren.

Met de link hieronder kunt u lezen hoe deze scooter in 1959 in het blad Motor geïntroduceerd werd.

Introductie Vespa 150GL in 1959